Kostiumy, epoka, a produkcja filmowa

 Jakże często spotykam się z opiniami i zarzutami, iż w danym filmie/serialu historyczno-kostiumowym owa historyczność w scenografii oraz w kostiumach, nierzadko odbiega od „realizmu danej epoki”, a czasem rażąco ją narusza.

No cóż… Mogę się zgodzić i jednocześnie nie zgodzić z opinią, iż twórcy danego obrazu powinni rzetelnie podejść do tematu i uczynić z oprawy wizualnej wierne odzwierciedlenie danej epoki w której toczy się fabuła filmu czy też serialu.

 Z punku widzenia „zgodności”, obraz opisujący wycinek historii ma stać się źródłem informacji o danej epoce i jej obyczajach. I tu faktycznie producent bierze na siebie dużą odpowiedzialność za wiarygodność przekazu. Tak więc scenografia, a przede wszystkim kostiumy – które wychodzą na pierwszy plan wraz z aktorem odtwarzającym daną postać – mają za zadanie wiarygodnie wypełnić tło epokowe. 

Nie raz widzimy jak kostium i charakteryzacja mogą dodać „prawdziwości” granej postaci lub ją ośmieszyć, a nawet zniekształcić. Dlatego też produkcja filmowa może mieć misyjny charakter, a nie tylko estetyczne-wizualny.

 Sięgając po filmy czy seriale historyczno-kostiumowe (w szczególności produkcje z lat 60-90 XX wieku) można dostrzec pewne niuanse jak choćby: wyglądające jak kupa siana peruki chłopów czy biedaków; pobrudzenia i uszkodzenia „ze starości” odzieży, które wyglądają jak przepuszczone przez niszczarkę kartki papieru; pełne makijaże budzących się ze snu pań czy nienagannie uformowane fryzury; niepogniecione, czyściutkie suknie niedawno ciężko doświadczonych bohaterek, użycie tkanin,zdobień, dodatków i akcesoriów absolutnie uwspółcześnionych; tandetność wykonania (tu rzucam rękawicę szczególnie polskim produkcjom sprzed wielu lat jak sławetne parasolki w pewnym serialu pokazującym realia końca XIX wieku); niestaranność formy (braki w poszczególnych częściach garderoby); itd.

 Z drugiej zaś strony produkcja filmowa rządzi się specyficznymi regułami. Przede wszystkim nie jest odtwórstwem historycznym, a widowiskiem, gdzie oprócz gry aktorskiej liczy się każdy wizualny detal. I ów detal trzeba pokazać w atrakcyjny dla widza sposób. Dochodzi do tego również moda i tendencje kreowania obrazu w danym czasie. 

Jak widzimy na przestrzeni choćby 40 lat kinematografii, podejście do tematu kostiumów czy scenografii oraz charakteryzacji zmieniało się diametralnie, od formy teatralnej do koncepcji pełnego naturalizmu a nawet surrealizmu. 

Nowinki techniczne spowodowały, iż operatorzy zaczęli szukać innych, nowatorskich sposobów ujęć kamerą. Dziś daną scenę kręci się z kilku kamer i każdy centymetr kostiumu musi być wyeksponowany. Dlatego, ma on być przede wszystkim małym dziełem sztuki, elementem przyciągającym wzrok. Obecnie każdy widz to potencjalny przelicznik zysku grupy producenckiej, dlatego zabawa w wierną rekonstrukcję ni jak ma się do współczesnej kreacji obrazu, który przejmuje na siebie rolę twórczą, a nie stricte odtwórczą. Film/serial to produkt specyficzny - wykreowany na potrzeby widza, laika nie wchodzącego wgłąb szczegółów czy coś jest do końca historyczne czy tez nie. Ogólne założenia to trzymanie się dopuszczalnym ram w epoce, a reszta to improwizacja, która ma podnieść walory estetyczne obrazu.
Pewnie, że można stworzyć film/serial, który uwzględni epokowość i odda wiernie specyfikę kostiumów, lecz nie zawsze dana epoka jest barwna czy różnorodna. Wówczas podkoloryzowanie oprawy wydaje się być uzasadnione. 

 Czym jest naprawdę kostiumolog/kostiumograf, można znaleźć choćby w paragrafie wzoru umowy jaką odnalazłam na jednej ze stron internetowych: Kostiumograf realizuje ogólne założenia artystyczne filmu uzgodnione z Reżyserem, Producentem i Scenografem na podstawie zatwierdzonego scenariusza oraz zgodnie z podstawowymi parametrami filmu określonymi przez Producenta w warunkach skierowania do produkcji.

I wszystko jasne!

Na koniec jeden z bardziej interesujących kostiumów stworzonych przez Joan Bergin i jej zespół do serialu "Wikingowie" - dla jednej z moich ulubionych postaci Siggi (którą uśmiercono w 3 sezonie), niestety kostium absolutnie nic nie mający wspólnego z realiami epoki Wczesnego Średniowiecza. Ale przyznacie - jest wyjątkowy!

źródło obrazka

źródło obrazka